Altijd weer op reis: waarheen, waarvoor?

Het moderne reizen bevraagd.

Thema

De Camino Academie organiseert in het najaar van 2023 een drietal avonden rond het thema van het moderne reizen. Reizen is een fenomeen dat steeds doorheen de tijd andere vormen aanneemt. In een kleine cyclus van drie avonden willen we met drie reisexperts kritisch stilstaan bij de actuele reislust.

De corona zette veel stop en vooral het op reis gaan werd gemist. Scholieren nemen vaak een tussenjaar om op reis te gaan als een gepopulariseerde Grand Tour. Reizen is direct verbonden met de toeristenindustrie, een van de snels groeiende mondiale economische sectoren. Zowel pelgrimeren als onze vakantiecultuur zijn direct verbonden met reizen.

Het reispalet is inmiddels uiterst divers. Naast all-in reizen van Cor en Don zijn er verantwoorde cultuurreizen onder deskundige leiding. Thematisch reizen is in opkomst. En: is pelgrimeren naar Santiago niet gewoon een vorm van een themareis, ook naadloos passend in de trend van actief reizen? De Duitse socioloog Andreas Reckwitz ziet het moderne reizen vooral als een activiteit van de nieuwe middenklasse in het westen die met speciale reizen het leven bijzonder en uniek kan maken. Reisorganisaties zijn daarbij net curatoren van musea of directeuren van theaters: ze leveren een bijzondere, unieke productie (net zoals voor die middenklasse, goed opgeleid en veel te besteden, een huwelijk, feest of uitvaart een bijzondere productie wordt).

Ook zien we vaak navrante ontmoetingen van reizigers. Bootvluchtelingen spoelen aan op een toeristenstrand, lange afstand wandelaars en pelgrims kruisen vluchtroutes van migranten, velen blijken letterlijk op reis naar een ander en beter leven.

Tegen deze achtergronden dringt zich de vraag op: Wat drijft de reiziger? Wat zoekt men? Of waardoor wordt men gedreven? Is het een vlucht uit het leven van alledag? Schaffen we in de reis de werkelijkheid even af? Is inderdaad de pelgrim een halve toerist en de toerist een halve pelgrim? Sleutelconcept in de wereld van het moderne reizen is hospitality. Maar wat stelt gastvrijheid voor als het eerste wat je bij aankomst moet doen je creditkaartdata afgeven?

Het moderne reizen roept aldus vragen op. En steeds vaker klinken er kritische geluiden. Er is sprake van heuse reisschaamte. Wat richt de reiziger niet aan schade aan natuur en milieu door het vliegen, door het binnentreden van verre oorden en landschappen?

In drie lezingen willen we die vragen rondom reizen aan de orde stellen.

Eerste gast is prof.dr. Ruud Welten die een kritische filosofie van het toerisme schreef onder de titel Het ware leven is elders.

Tweede spreker is em.prof.dr. Jaap Lengkeek, oud-hoogleraar culturele geografie in Wageningen, bedenker en uitwerker van het concept homo turisticus. Recent verscheen van zijn hand: Het eeuwige leven van reisverhalen. Waarom we altijd erop uit willen.

Derde gast em.prof.dr. Fik Meijer, oudhistoricus, zal spreken over en vanuit zijn ervaringen als reisleider, als expert op vele cultuurreizen in het middellandse zeegebied. Daarover schreef hij Muren van alle tijden. Overpeinzingen van een reisleider.

Programma

Plaats: Huize Cervantes Utrecht
Data: de woensdagen 27 september, 11 oktober en 25 oktober 2023