Een groot boekproject

De Camino Academie werkt aan een groot boekproject met als titel De Camino de Santiago vanuit Nederland in 100 (101?) voorwerpen.

De ondertitel waarmee we nu werken is een hele mond vol maar geeft wel goed aan waar het precies om gaat:

Sporen van de pelgrimstocht naar Santiago de Compostela, in materiële cultuur, in heden en verleden, vanuit Nederlands perspectief.

Prikkel tot dit project was om iets te doen met de verzameling van zogenoemde jacobalia van het Nederlands Genootschap. Aan de hand van een typerende selectie van voorwerpen, onder meer uit die jacobalia verzameling, willen we het verhaal vertellen over de Camino naar Santiago vanuit Nederlands perspectief, in heden en verleden. We kiezen daarbij voor de invalshoek van de materiële cultuur. We spelen daarmee in op belangrijke actuele ontwikkelingen van de laatste tijd: focussen op materiële cultuur, m.n. als het gaat om religie en ritueel, vaak ook in nauwe samenwerking met musea, collecties e.d.

Het camino-verhaal vanuit materiële cultuur

In het project stellen we ons de vraag: in welke materiële cultuur van heden en verleden representeert en manifesteert zich de camino, meer in het bijzonder gezien vanuit Nederlands perspectief?

Wij zetten in op concrete voorwerpen: kunstvoorwerpen maar ook alledaagse objecten, bekende en onverwachte, uit heden en verleden. Voorwerpen die iets vertellen over de mentaliteit, de opvattingen of de sfeer van een tijd, een regio of van een bepaalde ontwikkeling waarin ze ontstonden of over een wijze van denken en handelen.

Het gaat ons om voorwerpen, dus in beginsel geen gebouwen, monumenten, schilderingen in kerken, e.d. Bij voorkeur voorwerpen die je op kunt pakken en die je ook tentoon kunt stellen.

Voorbeelden kunnen zijn: schelpen, pelgrimsinsignes, beelden, prenten, gidsjes, stempelboekjes, schoenen, een donativo-potje, meegenomen git uit Spanje, (dag)boeken, apps, typerende kleding, attributen, etc.

Door een team van auteurs worden de gekozen voorwerpen in het boek kort gepresenteerd en beschreven.

We denken dat zo’n typerende selectie van voorwerpen, zowel ieder afzonderlijk als in haar geheel, een bijzonder licht kan werpen op het fenomeen van de camino vanuit Nederlands perspectief.

De grote uitdaging is een trefzekere keuze te maken.

De reis als kader

Voor de selectie en presentatie van voorwerpen nemen we de reis als uitgangspunt. Een pelgrimsreis met alles erop en eraan, zowel in z’n lineaire opzet (voorbereiding, vertrek, aankomst en terugkeer), alsook in z’n cyclische dimensie (teruggekeerden zetten weer aan tot vertrek anderen etc.).

We willen de lezer, pelgrim of niet, prikkelen tot herkennen van parallellen en verschillen in verleden en heden.

De fasen van de reis

We gaan de selectie van voorwerpen presenteren naar de achtereenvolgende fasen van een camino pelgrimsreis:

Er is de aanleiding, het idee en het plan om op camino te gaan. Vroeger speelde de heiligenverering daarbij een grote rol, of de noodzaak tot boetedoening. Tegenwoordig is er de invloed van boeken, films (The Way), documentaires, internet en sociale media.

Vervolgens wordt de reis voorbereid, men loopt soms proef, uitrusting wordt gekocht en getest, men klopt aan bij een broederschap zoals nu bij het NGSJ.

Dan is er de dag van het vertrek. Men gaat stil op pad of met een ritueel afscheid en een pelgrimszegen. Er zijn verschillende startpunten: Uithuizen, St.-Jacobiparochie, Utrecht of Haarlem. Veel Nederlandse pelgrims vertrekken uit Porto en St Jean Pied de Port.

De tocht zelf neemt een groot deel van het boek in beslag. Vanzelfsprekend. De route, de overnachtingen, de klassieke halteplaatsen, het weer, de schelp als herkenningsteken, ongemakken, ontmoetingen.

Dan de aankomst in Santiago, de kathedraal, de Nederlandse huiskamer, het ophalen van de compostela, het misschien doorlopen naar Finisterra, souvenirs.

De terugreis was vroeger inbegrepen bij de camino. Men liep weer terug. Tegenwoordig doen pelgrims dat zelden nog.

De thuiskomst wordt gevierd, men doet verslag van de reis in woord, beeld en ook vaak in boekvorm.

Een laatste fase is wat we de doorwerking van de camino-reis noemen. Op tal van manieren laat de camino zijn sporen na. Er komen allerlei nieuwe pelgrimspaden in het spoor van de camino (Camino Brabant, Camino Bonifacio). Er verschijnen thrillers geïnspireerd op de camino (Anya Niewierra), vroeger werd de naam en faam van de heilige Jacobus graag verspreid door camino-gangers, via kerken, kapellen, kloosters, opvangvoorzieningen gewijd aan Jacobus, maar ook klokken aan Jacobus gewijd, er kwamen herinneringsstenen, herdenkingsplekken, oorkondes, legaten, kelken.

Die doorwerking was vervolgens ook weer een prikkel voor anderen om op camino te gaan en zo zijn we weer bij het begin van de reis en is de cirkel rond.

Planning

We willen het boek presenteren in 2026, het jaar van het 40-jarig jubileum van het NGSJ, wellicht tezamen met een mooie tentoonstelling bij die gelegenheid. We hebben immers tegen die tijd een mooie selectie voorwerpen klaar liggen!

We hebben al een ruime hoeveelheid voorwerpen op het oog, maar nog niet altijd het best passend object, de juiste foto of een verhaal erbij. Daarom de volgende oproep.

Meewerken en meedenken

Meewerken en meedenken? Graag! Dat kan door het aanleveren van een voorwerp (we hoeven het voorwerp niet fysiek in bezit te hebben, het gaat om de verwijzing ernaar), door een goede foto ervan en/of door een verhaal erbij.

Het mogen ook voorwerpen zijn, mits passend binnen het kader zoals boven geschetst, die voor jou als individuele camino-ganger heel bijzonder zijn, liefst met een (heel kort) verhaal erbij dat het voorwerp typeert. Dat kan van alles zijn. Een bijzondere wandelstok, een steentje, een amulet, een kledingstuk…

We houden ons zeer aanbevolen voor voorwerpen, foto’s en verhalen!

Neem gerust contact met ons op. We informeren je dan over de specificaties.

Herman Holtmaat en Paul Post:

herman@holtmaat.me en p.g.j.post53@gmail.com

GEZOCHT: een goede foto (minstens 330 dpi!) van één of meerdere van onderstaande voorwerpen + een kort verhaal erbij! Als u wel het voorwerp heeft (of de verblijfplaats weet), maar geen foto, laat het ons dan toch weten. Wij kunnen in overleg met u mogelijk alsnog voor een foto zorgen.   A. Aanleiding, idee, plan – contactadvertentie met oproep voor een medereiziger – lopen met een missie, bijv. met een votiefsteen, urn met as van dierbare, etc.   B. Voorbereiding – geloofsbrief – aanbevelingsbrief – testamentaire regeling – outfit / uitrusting / wat zit er in m’n rugzak? – plasticvrije verzorgingsartikelen – bepakking fiets / bepakte fiets – kaart van te lopen/fietsen route, thuis opgehangen voor de thuisblijvers Of ook: kaart gelopen route, zie onder F   C. Vertrek – afscheidsgift, meeneemding, mascotte – voorwerp dat startritueel symboliseert   D. Onderweg – herkenningsteken (bijv. schelp of insigne) – (digitale) stempelkaart – hondenfluitje of stok tegen honden – pelgrimsstok met symbolen – bagagekar – zonnepaneel voor op rugzak – opschrijfboekje – (bord met) huisregels refugio – stekkerdoos voor het opladen van mobieltjes – (bord met) wifizone – (bord) met pelgrimsmenu – informele markering van ongeval of dood – voorwerp dat het slechte weer typeert (regen, sneeuw) – schoenenrek, stapelbed, e.d. – Cruz de Ferro met votiefsteen – QR-code ergens onderweg voor route   E. Aankomst – compostelanum – souvenir – Santiago tatoeage   F. Regelen terugreis en weer thuis – (reclame)bord fiets-bagagevervoer terug naar huis – (reclame)bord terugbezorgdienst (van fiets bijv.) – welkom thuis: spandoek etc. – kaart gelopen of gefietste route, thuis opgehangen   G. Doorwerking – verslag(schrift), boek, fotoreportage of anderszins – aandenken, bijv. in de vorm van een huisaltaartje o.i.d.   We houden ons ook aanbevolen voor een iconisch plaatje / mooie foto van: – Cruz de Ferro – botafumeiro