Expertmeeting ‘GASTVRIJHEID: IDEAAL & WERKELIJKHEID’
Op 10 december 2015 organiseerde de Camino Academie haar tweede expertmeeting op locatie Museum Catharijneconvent. Vorig jaar werd gekozen voor een thema dat zeer dicht op de pelgrimservaring zelf stond (‘Pelgrims verhalen’), maar dit jaar stond de dag in het kader van een meer abstract idee: ‘Gastvrijheid’. De relevantie van het thema voor de Camino in het bijzonder, en voor onze veranderende samenleving in het algemeen, werd gedurende de dag echter meer dan duidelijk.
Thema:
Gastvrijheid ontvangen is een kernelement in de beleving van het pelgrimeren. Het is een hoofdzorg voor de pelgrim om na een lange en slopende dagtocht een geschikt onderkomen te vinden voor de nacht. Dat roept de vraag op hoe het begrip en de praktijk van gastvrijheid zich ontwikkelt in wisselende historische, culturele en ritueel-religieuze contaxten. We leven in een geglobaliseerde samenleving. Pelgrimswegen zijn toeristisch en worden steeds drukker. Komt het ideaal van gastvrijheid ook onder druk te staan? De expertmeeting heeft als doel antwoord te geven op deze en andere vragen.
Verslag:
Paul Post (hoogleraar rituele studies) begint de dag met een introductie waarin de tweezijdigheid van ‘gastvrijheid’ gelijk scherp wordt neergezet. Is het ideale beeld van gastvrijheid, als Bijbelse deugd, niet ook een overlevingsstrategie? En bestaat er zoiets als onvoorwaardelijke gastvrijheid in pelgrimscultuur, of vinden we vaker een ‘eigen-pelgrims-eerst’-mentaliteit? Wat is het ideaal en wat is de werkelijkheid van gastvrijheid? Hier zullen wetenschappers en pelgrims de rest van de dag gedachten over uitwisselen.
De daadwerkelijke aftrap wordt gedaan door Thomas Quartier (docent religiewetenschappen en monastieke spiritualiteit), die spreekt over de soms gespannen relatie tussen ideaal en werkelijkheid van gastvrijheid in kloosters. Zijn idee van gastvrijheid wordt direct daarna bevraagd door Ruud Welten (filosoof en lector ethiek), die een filosofische overdenking biedt van het fundamenteel ambivalente karakter van gastvrijheid. Geheel in de geest van de Camino komt er vanuit het publiek gelijk een oproep om te proberen de twee tegengestelde uitgangspunten te overbruggen en zo volgt een geanimeerde discussie tussen beide sprekers en de zaal. Monastieke idealen gaan in gesprek met filosofische overdenkingen en pelgrimservaringen.
´s Middags wordt het stokje overgenomen door Hermine Pool (conservator Bijbels Museum), die een aantal verschillende Bijbelverhalen presenteert en zo de complexiteit van ‘gastvrijheid’ in de Bijbel laat zien. Twee praktijkdeskundigen brengen de focus terug naar de Camino: Huberta Wiertsema (pelgrimsherberg L’Esprit du Chemin) vertelt bevlogen over haar ervaringen met het toenemende aantal pelgrims en hoe zij probeert haar ideaal van gastvrijheid vast te houden (Pelgrim. Kopje thee?). Jan van der Steen (OKKN Dordrecht) biedt een poëtische visie op zijn ervaringen met gastvrijheid als pelgrim op de camino. Tenslotte staan we onszelf toe onze gedachten weer ver te laten reizen en laten ons door Wouter van Beek (em. hoogleraar culturele anthropologie) meenemen naar de Dogon en de Afrikaanse interpretatie van gastvrijheid. De goedverzorgde borrel liet men zich goed smaken.
(Suzanne van der Beek)
