De resultaten van het project ‘Pelgrimage opnieuw uitvinden’

Hieronder vindt u de resultaten van het project ‘Pelgrimage opnieuw uitvinden’ dat de Camino Academie tussen november 2020 en maart 2021 uitvoert (zie ook de projectinformatie). Als eerste staan hier de resultaten van de startbijeenkomst van 7 november 2020 bestaande uit een introductie op het project door Suzanne van der Beek, een introductie op het onderwerp door Paul Post en een gesprek van Suzanne van der Beek en Cecile Bögels over het Hilligenpad. In de periode tot maart 2021 zal deze pagina regelmatig aangevuld worden met materiaal over andere routes en over de slotbijeenkomst.

Introductie op het project (video)

Introductie op het project door Suzanne van der Beek (lid van de stuurgroep van de Camino Academie). De video met haar inleiding vindt u hier.

Introductie op het onderwerp (video en tekst)

Introductie op het onderwerp door Paul Post (emeritus hoogleraar Universiteit Tilburg en voorzitter van de Camino Academie). De video met zijn voordracht vindt u hier. De tekst van zijn introductie vindt u hier. In verband met copyright zijn de afbeeldingen die bij de (live-) presentatie op 7 november gebruikt werden niet beschikbaar.

Het Hilligenpad, een vijfdaagse bezinningsroute in Overijssel

Cecile Bögels in gesprek met Suzanne van der Beek over het Hilligenpad (video)
Cecile Bögels werkt bij het Landschap Overijssel op het gebied van Marketing & communicatie
Suzanne van der Beek is universitair docent aan de universiteit Tilburg en lid van de Stuurgroep van de Camino Academie. Zij promoveerde in 2018 met “New Pilgrim Stories: Narratives, Identities, Authencity”.

Het Hilligenpad: een vijfdaagse wandeling door het mooie Overijsselse Twente met verhalen over geloof én landschap. Ze zijn nauw met elkaar verbonden. Het landschap is vol met plekken die te maken hebben met geloof en bijgeloof van mensen door de eeuwen heen. Het Hilligenpad voert je langs vijftig van deze plekken. Van prehistorische grafheuvels en middeleeuwse kastelen tot landschapselementen uit het katholieke geloof, zoals Mariakapellen en kloosterpaden. Maar ook langs plekken met verhalen die je misschien nog niet kent, zoals de mythes rond de ‘duivelssteen’ en de ‘hellehond’. Ook relatief nieuwe plekken komen voorbij, zoals een hedendaagse bezinningstuin. De beschrijvingen zijn gebaseerd op feiten, maar vaak ook op legendes en sagen. Want dat is de cultuur van de ‘oale grond’ van Twente die nog steeds leeft, ook nu nog in de 21^e eeuw. Of misschien wel juíst nu, omdat veel mensen op zoek zijn naar identiteit en zingeving.

Meer informatie over het Hilligenpad is te vinden op www.landschapoverijssel.nl/hilligenpad, of via de gratis app van Landschap Overijssel: ‘wandelen in Overijssel’

Pelgrimsoord Klooster Wittem

Pater Henk Erinkveld in gesprek met Herman Holtmaat over Pelgrimsoord Klooster Wittem (video)
Henk Erinkveld is rector van het Klooster Wittem (redemptoristen)
Herman Holtmaat is lid van de stuurgroep van de Camino Academie

Klooster Wittem is een van de laatst overgebleven bewoonde kloosters van Nederland. Het is een landelijk bekend pelgrimsoord. Het klooster organiseert regelmatig een zevendaagse wandel-pelgrimstocht over het ‘Peerkepad’ tussen Wittem en het Peerke Dondersheiligdom in Tilburg. Aan de tocht kan via open inschrijving worden deelgenomen. Meestal vindt de tocht plaats onder begeleiding van Henk Erinkveld. Door elke dag aandacht te geven aan een bepaald thema van de ‘zeven werken van barmhartigheid’ geeft men aan de tocht een pelgrimskarakter. Maar het zijn natuurlijk ook ronduit mooie wandelingen door de Geul- en Maasvallei en door prachtige natuurgebieden in Belgisch Limburg en de Brabantse Kempen.
In samenwerking met het Huis voor de Pelgrim en met St. Pelgrimswegen & Voetpaden worden ook andere meerdaagse pelgrimstochten en eendaagse groepstochten in en om het Limburgse heuvelland georganiseerd.

Meer informatie over Pelgrimsoord Klooster Wittem is te vinden op www.kloosterwittem.nl, en over het Peerkepad op www.peerkepad.nl. Informatie over de samenwerkingspartners is te vinden op www.huisvoordepelgrim.nl en www.spvlimburg.nl

Het Jabikspaad

Janneke Schievink en Gerlof Katuin in gesprek met Peter Hesseling over het Jabikspaad (video)
Janneke Schievink en Gerlof Katuin zijn bestuursleden van de Stichting Jabikspaad Fryslân, de stichting die het Jabikspaad onderhoudt.
Peter Hesseling is voorzitter van het Nederlands Genootschap van Sint Jacob en lid van de stuurgroep van de Camino Academie.

Het Jabikspaad (Fries voor Jacobuspad): een wandel- en fietsroute van St.Jacobiparochie (rond 1500 naar de apostel Jacobus genoemd) door Friesland naar Hasselt in Overijssel. De route is ca. 150 km lang en kruist een aantal natuurgebieden. Het kan zowel zelfstandig gelopen worden als gebruikt worden als aanlooproute naar Santiago de Compostela. Het Jabikspaad kent tussen Sint-Jacobiparochie en Irnsum een oost- en een westroute. Langs de route zijn diverse overnachtingsplekken, waaronder een aantal Friese kerken. Van de route is een gids beschikbaar, een gezamenlijke uitgave van Stichting Jabikspaad Fryslân en uitgeverij Bornmeer. De route is ook, ter ondersteuning van beschrijving en kaart, in het veld gemarkeerd.

Meer informatie over het Jabikspaad vindt u op www.jabikspaad.nl/. Een film over pelgrimeren in Friesland (‘Santiago aan het Wad’) vindt u hier.

De Sufi Trail – Drie bronnen pelgrimsroute. 40 dagen Heiloo en Egmond

Sedat Çakır en Iris Bezuijen in gesprek met Paul Post over de Sufi Trail in Heiloo en Egmond (video)
Sedat Çakır en Iris Bezuijen zijn initiatiefnemers van de Sufi Trail. Naast de Sufi Trail hebben zij ook  de Sultanstrail (van Wenen naar Istanbul) ontwikkeld.
Paul Post is emeritus hoogleraar Universiteit Tilburg en voorzitter van de Camino Academie

De Sufi Trail is een officiële route in Turkije van Istanbul naar Konya. In 40 dagen kan deze trail van 801km worden bewandeld. De Sufi Trail in Heiloo en Egmond staat in verbinding met de trail in Turkije.
Deze Drie Bronnen Pelgrimsroute is met zijn locatie en concept uniek in Nederland. Heiloo en Egmond en omgeving zijn ideaal voor pelgrims, het heeft al de pelgrims infrastructuur en is het grootste Maria bedevaartsoord van ons land. Het idee is de wandeling 40 keer te herhalen waardoor er verdieping komt in de route en in jezelf. De tocht leidt langs drie heilige bronnen en verschillende abdijen, met ieder hun eigen verhaal. Het is een afwisselende route die voert door weiland, dorp en bos. Eén keer in de twee maanden organiseert de Stichting Sufi Trail een groepswandeling; daarnaast is de route ook goed individueel te ondernemen. Informatiemateriaal over de route is beschikbaar bij de Stichting.

Voor meer informatie over de Sufi Trail – Drie bronnen pelgrimsroute: zie https://sufitrail.nl/.
Een introductiefilm over deze route vindt u hier (hier)
Aanvullende informatie voor belangstellenden: voor de Sufi Trail van Istanbul naar Konya: zie https://sufitrail.com/. Voor de Sultanstrail, zie: https://www.sultanstrail.net/

Mini-pelgrimages rondom Vessem. Vier dagen wandelen vanuit de pelgrimshoeve Kafarnaüm.

Lidy van Lie Peters in gesprek met Peter Hesseling over de mini-pelgrimages rondom Vessem (video)
Lidy van Lie-Peters is als vrijwilliger werkzaam bij de pelgrimshoeve Kafarnaüm in Vessem en heeft van daaruit, samen met Toine Martens, vier wandelroutes / mini-pelgrimages uitgezet.
Peter Hesseling is voorzitter van het Nederlands Genootschap van Sint Jacob en lid van de stuurgroep van de Camino Academie.

De mini-pelgrimages rond Vessem bestaan uit 4 wandelroutes van 15 tot 25 km door de mooiste stukken natuur in de omgeving: de Rondjes Bosschuur, Middelbeers, Knegsel en Netersel. Individuele wandelaars kunnen 3 of meer nachten van dinsdag t/m zondag op de Pelgrimshoeve verblijven en aan de wandel gaan. Het zijn mini-pelgrimages, omdat men zich 4 dagen kan terugtrekken uit de hectiek van het dagelijks leven op een plek die uitnodigt om tot innerlijke rust te komen.
Er is een boekje beschikbaar waarin de wandelingen beschreven staan en waarin ook veel informatie is opgenomen over de streek waar men doorheen loopt: de natuur en cultuur van het ‘Land van de acht zaligheden’.
Pelgrimshoeve Kafarnaüm is een plek voor oriëntatie, inspiratie en bezinning. Een plek waar je tot innerlijke rust kunt komen. Hier kun je afstand nemen van je dagelijkse leven en ruimte zoeken in jezelf. De Pelgrimshoeve wil mensen die op deze manier onderweg zijn, gastvrij ontvangen en een plezierig verblijf bieden.

Meer informatie over de mini-pelgrimages is hier te vinden. Op dezelfde website is ook meer informatie te vinden over de Pelgrimshoeve Kafarnaüm.

De Via Monastica

Lieve Gommers in gesprek met Peter Hesseling over de Via Monastica (video)
Lieve Gommers is lid van het Vlaams Compostelagenootschap
Peter Hesseling is voorzitter van het Nederlands Genootschap van Sint Jacob en lid van de Stuurgroep van de Camino Academie

De Via Monastica is het vervolg van de Nederlandse Jacobsweg Amstelredam en valt er voor een stukje mee samen. Hij vertrekt in het Noord-Brabantse Vessem bij de pelgrimshoeve Kafarnaüm en eindigt na 275 km in Rocroi (F). Van daar kan je langs de Via Campaniensis naar Vézelay lopen.
De route ontleent zijn naam aan de norbertijnenabdijen langs de route: de abdijen van Postel, Tongerlo, Averbode en Leffe (Dinant). Bovendien ligt de voormalige abdij van Floreffe op enkele kilometers van de pelgrimsweg en was ook het kasteel van Hélécine ooit een norbertijnenabdij. De Norbertijnse abdijen boden in de middeleeuwen al gastvrijheid aan de pelgrims. Ook nu zijn deze daar meestal welkom al moet u ze niet zien als een goedkoop hotel. Kondig altijd tevoren uw komst aan. Wees er op bedacht dat de kloostergemeenschap soms een bezinningsperiode heeft en dan geen gasten kan ontvangen.
Je wandelt door de Kempen, Haspengouw, langs de Maas door de Maasvallei en door de bossen in de Ardennen van de Viroin. De route voert langs goed begaanbare wegen en paden. Zowel cultureel als landschappelijk is het gevarieerde route.
Er zijn vier varianten op de hoofdweg, die als het over afstand gaat, variëren van 10,7 km tot 31,8 km. Ook hier geldt: de omwegen zijn vaak heel interessant

Meer informatie over de Via Monastica vindt u hier hier. Een gids van de route is ter verkrijgen via het Vlaams Compostelagenootschap of via het Nederlands Genootschap.

De Walk of Wisdom

Manja Bente in gesprek met Herman Holtmaat over de Walk of Wisdom (video)
Manja Bente is bestuurslid van de Stichting Walk of Wisdom. Zij heeft, samen met Damiaan Messing,  de route ontwikkeld.
Herman Holtmaat is lid van de Stuurgroep van de Camino Academie

Steeds meer mensen stellen klassieke levensvragen op oude pelgrimsroutes als die naar Santiago de Compostela of de Henro in Japan. Pelgrims roemen de verbondenheid van het onderweg zijn: verschillen tussen mensen vallen weg en het dagen achter elkaar lopen, verbind je met natuur en lijf.
Geïnspireerd door deze ontwikkeling ontstond in 2015 de Walk of Wisdom, een pelgrimage van ongeveer een week lopen (136 km) rondom Nijmegen, met telefoon en internet zoveel mogelijk uit. Tijd om na te denken over je leven en plaats in het grotere geheel. Breng je voeten in beweging en laat je geest vrij. De Walk of Wisdom verbindt klassieke levensvragen met moderne thema’s: de zoektocht naar authenticiteit en de uitdaging om met miljarden mensen te leven op één planeet. Keuzes die ieder van ons afzonderlijk maakt, beïnvloeden het geheel en het geheel beïnvloedt ieder van ons afzonderlijk. De tocht is niet gekoppeld aan een religie en gaat uit van de gedachte dat alle mensen onderdeel zijn van dezelfde planeet en hetzelfde leven.
De route voert door een divers landschap met on-Nederlandse hoogteverschillen. Het grootste deel is onverhard. Begin- en eindpunt is de Stevenskerk (1273) in Nijmegen. Je loopt door twee landen, drie provincies en elf gemeenten. Iedere derde zaterdag van de maand is er een vertrekceremonie voor pelgrims en belangstellenden die hen willen uitzwaaien. De ceremonie staat los van een religie.
Iedere eerste zaterdag van de maand is de vertrekceremonie bij zonsopgang:  de pelgrimslauden. Een bezinningsmoment iets na zonsopgang, waarbij we een stille omtrek maken door de verlaten Stevenskerk (1273). Elke pelgrim die de Walk of Wisdom uitloopt, mag een pagina insturen ter selectie van ons getijdenboek.
Inschrijven voor de Walk of Wisdom gaat met een donatie aan de stichting voor een startpakket. Hiermee steun je de ontwikkeling van de pelgrimsroute. Als dank krijg je de routegids en gps-track, de symbolen van de pelgrimage en een digitale lijst slaapadressen voor elk budget. Van elke inschrijving gaat tenminste één euro naar het landschap.

Meer informatie over de Walk of Wisdom vindt u is te vinden op hier. Op Youtube vindt u ook een introfilm over de route. En zie ook de Masterthesis van Lonneke Hermans voor de Universiteit voor Humanistiek over de Walk of Wisdom.

De camini

Wilco Kruijswijk en Anouk Poll in gesprek met Paul Post over de camini (video)
Wilco Kruijswijk en Anouk Poll zijn initiatiefnemers van de camini (mini-camino’s) die (o.a.) vanuit het Dominicanenklooster in Huissen opgezet worden.
Paul Post is emeritus hoogleraar Universiteit Tilburg en voorzitter van de Stuurgroep van de Camino Academie

Geïnspireerd door hun ervaringen met de pelgrimstocht naar Santiago de Compostela organiseren Anouk Poll en Wilco Kruijswijk vanaf 2013 zogenaamde camini, kleine pelgrimages. Ze organiseren deze camini bij congressen, op het werk, in het bos en bij kloosters. Het kan overal, want de belangrijkste ingrediënten zijn gemakkelijk voorhanden: wandelen en stil kunnen zijn. Met een thema uit het alledaagse leven (bijv. ‘dankbaarheid’ of ‘loslaten’) gaat de groep (10 à 15 mensen) –  in stilte – op pad.
Wilco: ‘Het valt me elke keer weer op dat je bij een stiltewandeling vertrekt als een groep mensen die onbekend is voor elkaar en eindigt met een gevoel van verbondenheid. Want in de stilte ligt iets intiems, iets kwetsbaars. En dat delen we niet zo vaak met elkaar. Natuurlijk zijn we weleens stil met anderen, of praten we even niet. Maar bewust de stilte omarmen en deze kwetsbaarheid delen, vinden we lastiger. Door in stilte te wandelen verbinden we ons met elkaar.’

Meer informatie over de camini vindt u hier (website wordt momenteel verbouwd). Voor meer informatie: mail naar info@camini.nl.
Voor de ervaring van een deelnemer, zie hier.

Het Gelukkigerwijspad

Wilco Kruijswijk in gesprek met Paul Post over het Gelukkigerwijspad (video)
Wilco Kruijswijk is initiatiefnemer van het Gelukkigerwijspad
Paul Post is emeritus hoogleraar Universiteit Tilburg en voorzitter van de Stuurgroep van de Camino Academie

Het Gelukkigerwijspad is een inspirerende route, waar je geluk voor jezelf én anderen vergroot door te delen en te ontvangen. Kernwaarden zijn: volg je eigen ritme, ga ontmoetingen aan, laat de wereld mooier achter. In het Pelgrimspakket krijg je, naast de routegids en het pelgrimspaspoort, een serie andere elementen die jou en anderen geluk kunnen brengen tijdens het pelgrimeren. Deze serie bestaat uit de elementen ‘geven’, ‘delen’, ‘mijmeren’, ontvangen’, ‘doen’ en ‘buiten de lijntjes’
Het Gelukkigerwijspad is een hedendaagse pelgrimstocht van 125 kilometer in Midden Nederland.
De route loopt via Amersfoort, Utrecht, Wijk bij Duurstede, Rhenen en Doorn. Je kunt gemakkelijk op verschillende plekken op de route starten of je weg vervolgen. De verdeling in 6 etappes is een handreiking: volg je eigen ritme!. Kijk voor slaapplekken bij de afzonderlijke etappe en gebruik de OV-kaart om bekijken waar je makkelijk de route kan beginnen en eindigen. Het is een route voor individuele wandelaars die in de praktijk ook veel door mensen met hun kinderen of kleinkinderen gelopen wordt. De route is niet gemarkeerd. Om goed de weg te (her)vinden is  een GPS-Track beschikbaar. In de routegids zijn 55 detailkaarten opgenomen met een uitgebreide beschrijving.

Meer informatie over het Gelukkigerwijspad vindt u hier.

Camini’s in Zuid-Limburg

Anya Niewierra in gesprek met Paul Post over Camini’s in Zuid-Limburg (video)
Anya Niewierra is algemeen-directeur van Visit Zuid-Limburg
Paul Post is emeritus hoogleraar Universiteit Tilburg en voorzitter van de Camino Academie

Een camini is een ‘mini camino’, oftewel een heel korte pelgrimservaring. Omdat niet iedereen weken of zelfs maanden vrij kan nemen om naar Spanje te wandelen zijn er de 11 camini’s. Deze pelgrimswandelingen liggen allemaal langs de originele Jacobsroute en zijn door middel van spreuken en opdrachten speciaal ingericht op bezinning en bewustwording, net als wanneer je naar Santiago zou lopen. De 11 camini’s hebben allemaal een verschillend thema. Een paar voorbeelden:
De Route van het Anders Zijn (o.a. langs de Sint-Amelbergabasiliek, dwars door het IJzerenbos). Deze route nodigt je uit om zelf anders te zijn, maar ook nieuwsgierig te blijven naar het anders zijn van iedereen om je heen.
De zintuigenroute (langs de stadsparken van Sittard-Geleen). Daagt je uit om je zintuigen op scherp te zetten.
De Route van de Overgave (de omgeving van Houthem en Valkenburg). Ben je een controlfreak? Zoek eens de natuur op en geef je hier volledig aan over.

Meer informatie over Camini’s in Zuid-Limburg vindt u hier.

Slotbijeenkomst (video)

Ter afsluiting van het project ‘Pelgrimage opnieuw uitvinden’ organiseerde de Camino Academie op vrijdag 16 april een (online)bijeenkomst waarin enkele experts vanuit hun eigen invalshoek reageerden op het materiaal dat verzameld is. Tevens werd, op basis van enkele stellingen, opgesteld door Paul Post (emeritus hoogleraar Rituele studies aan de universiteit Tilburg en voorzitter van de Camino Academie) gediscussieerd over de vraag hoe deze ontwikkelingen geïnterpreteerd kunnen worden.

De experts die aan de slot bijeenkomst een bijdrage leverden zijn:
Ankie van Dijk, directeur Wandelnet. Wandelnet maakt zich, met circa 12 betaalde krachten en bijna 1000 vrijwilligers, op landelijk, regionaal en lokaal niveau sterk voor de belangen van wandelaars en voetgangers.
Léon Hanssen, cultuurhistoricus, gespecialiseerd in moderne Europese cultuurgeschiedenis. Hij maakte naam als biograaf van Menno ter Braak en Piet Mondriaan. In 2020 verscheen van hem ‘Handboek voor de vagebond: In de voetsporen van vrije denkers.’
Miranda Megens, cultuurwetenschapper. Zij deed voor de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed onderzoek naar de mogelijkheden om kerken en kloosters open te stellen voor (o.a.) pelgrimage en toerisme (voor haar rapport hierover: zie hier).
Dagvoorzitter was Suzanne van der Beek, lid van de stuurgroep van de Camino Academie.